Odszkodowanie dla ofiary przestępstwa
W dzisiejszym wpisie postaram się przybliżyć Państwu temat związany z odszkodowaniem i zadośćuczynieniem zasądzanym na gruncie procesu karnego. Kto i na jakiej podstawie może domagać się odszkodowania lub zadośćuczynienia od sprawcy przestępstwa? Kiedy należy to uczynić? Zapraszam do zapoznania się z dzisiejszym wpisem.
Odszkodowanie dla ofiary przestępstwa - kto może się domagać?
Jak wynika to bezpośrednio z tytułu dzisiejszego wpisu, odszkodowania od sprawcy przestępstwa może domagać się oczywiście osoba pokrzywdzona. Osobą pokrzywdzoną w rozumieniu przepisów kodeksu postępowania karnego jest osoba, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo. W związku z takim ujęciem definicji pokrzywdzonego, nie w przypadku każdego przestępstwa mamy do czynienia z osobami pokrzywdzonymi i niekiedy niestety, ustalenie czy konkretną osobę można uznać za pokrzywdzona nastręcza trudności. Część czynów zabronionych ujętych w kodeksie karnym nie godzi bezpośrednio w dobra osób fizycznych lub prawnych i tym samym, nie pojawia się w przypadku takich przestępstw osoba pokrzywdzona.
Przykład: brak pokrzywdzonego w przypadku przestępstwa podrobienia podpisu, o ile zachowanie sprawcy nie wyczerpało także znamion innego przestępstwa; w przypadku przestępstwa polegającego na ujawnieniu tajemnicy postępowania mamy do czynienia z osobą pokrzywdzoną w rozumieniu art. 49 § 1 k.p.k. tylko wtedy, gdy czyn ten jednocześnie wyczerpuje znamiona określone w innym przepisie karnym; niekiedy organy ścigania uznają, iż brak osoby pokrzywdzonej także w przypadku przestępstwa składania fałszywych zeznań;
Tak więc odszkodowania może domagać się osoba, która doznała faktycznej szkody w związku z działaniem sprawcy, za które to działanie został on skazany przez sąd karny. W ramach odszkodowania można domagać się od sprawcy naprawienia szkody, rozumianej jako uszczerbek majątkowy (wartość zniszczonej rzeczy, koszty poniesione w związku z leczeniem osoby pokrzywdzonej w wypadku samochodowym, równowartość skradzionej kwoty pieniężnej, etc.). Żądanie odszkodowania nie jest w żaden sposób ograniczone kwotowo, tzn. pokrzywdzony może domagać się naprawienia wyrządzonej mu szkody w pełnej wysokości.
Odszkodowanie dla ofiary przestępstwa - kiedy należy zgłosić żądanie?
W pierwszej kolejności zauważyć należy, że w razie skazania oskarżonego sąd może orzec o naprawieniu szkody z urzędu, bez wniosku osoby pokrzywdzonej. Może to zrobić także na wniosek prokuratora. Dzieje się tak zdarzyć szczególnie w sprawach, w których wysokość wyrządzonej przestępstwem szkody jest z góry wiadoma.
Przykład: oskarżony ponosi odpowiedzialność karną za umyślne zniszczenie auta sąsiada - wybił w nim przednią szybę i urwał lusterka. W toku postępowania przygotowawczego prokurator ustalił, że koszt naprawy pojazdy wyniósł 1400 złotych i został poniesiony przez pokrzywdzonego - właściciela auta. Sąd w wyroku może orzec, tytułem odszkodowania, obowiązek zapłaty na rzecz pokrzywdzonego kwoty 1 400 złotych
Tak jak wskazałem, bez wniosku pokrzywdzonego sąd nie jest zobligowany do orzeczenia w materii odszkodowawczej, ma jedynie taką możliwość. Co do zasady pokrzywdzony powinien złożyć stosowny wniosek w tej materii, wskazując wysokość szkody wyrządzonej mu przez sprawcę i jeżeli to konieczne - dowody potwierdzające te okoliczności.
Przykład: w przypadku przywoływanego powyżej przestępstwa zniszczenia mienia pokrzywdzony, dla wykazania wysokości szkody mógłby przedłożyć sądowi fakturę VAT wystawioną przez warsztat samochodowy
Przepisy kodeksu postępowania karnego przewidują termin do którego wniosku o zasądzenie odszkodowania musi zostać złożony. Obecnie uprawnienia pokrzywdzonego z tego tytułu wygasają, jeżeli nie złoży wniosku najpóźniej do zamknięcia przewodu sądowego na rozprawie głównej. Oznacza to, iż co do zasady niezłożenie wniosku w terminie wskazanym w przepisach (ustnego na rozprawie do protokołu, w trakcie przesłuchania na policji/w prokuraturze lub w formie pisemnej) pozbawia pokrzywdzonego takiego prawa.
W praktyce orzekanie przez sądy w przedmiocie odszkodowania z urzędu ma miejsce, tak jak już wskazałem wtedy, gdy wysokość szkody wynika bezpośrednio z akt sprawy. Jeżeli natomiast, przez szkodę rozumie się np. koszty leczenia pokrzywdzonego, to w takiej sytuacji, sąd nie ma możliwości wyrokowania w tej kwestii, bo na ogół nie dysponuje materiałami, które na to pozwalają. W interesie pokrzywdzonego leży zatem to, aby w pierwszej kolejności przystąpić do procesu w charakterze oskarżyciela posiłkowego (więcej o tym TUTAJ), a następnie sformułować stosowny wniosek o odszkodowanie, argumentując go odpowiednio i podpierając stosownymi dowodami. Zaniedbania w tej materii prowadzą bowiem do faktycznej utraty roszczenia o odszkodowanie na gruncie prawa karnego.
Na zakończenie zauważyć należy, iż dochodzenie przez pokrzywdzonego odszkodowania na gruncie prawa karnego jest po prostu... opłacalne. Wszelkie roszczenia zgłaszane procesie cywilnym podlegają opłacie w wysokości 5% wartości przedmiotu sporu, gdy tymczasem wniosek o odszkodowanie dla ofiary przestępstwa sformułowany przed sądem karnym nie wiąże się z żadnymi dodatkowymi kosztami.
Jeżeli potrzebujecie Państwo pomocy w sprawie karnej zachęcam do kontaktu z Kancelarią za pośrednictwem formularza umieszczonego w zakładce Kontakt, bezpośrednio na adres mailowy: kancelaria@adwokat-skwarek.pl lub też za pośrednictwem telefonu pod numerem: +48 665 961 401.
M.S.
Najnowsze wpisy:
Copyright © 2020 Adwokat Mariusz Skwarek Kancelaria Adwokacka Mariusz Skwarek Adwokat Warszawa Prawnik
kancelaria@adwokat-skwarek.pl
+ 48 665 961 401
Kancelaria Adwokacka Mariusz Skwarek
ul. Krochmalna 32A/4, 00-864 Warszawa