Zmiany w prawie budowlanym cz. 4 - Odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych 2020

W kilku ostatnich wpisach na blogu poruszałem kwestie związane z nowelizacją ustawy z dnia 7 lipca 1994 roku prawo budowlane, która wejdzie w życie od dnia 19 września 2020 roku.

Jak dotąd omówione zostały:

Zmiany w prawie budowlanym cz. 1 - obszar oddziaływania obiektu

Zmiany w prawie budowlanym cz. 2 - legalizacja samowoli budowlanej

Zmiany w prawie budowlanym cz. 3 - uproszczone postępowanie legalizacyjne

Dzisiaj kolejny z serii artykułów, tym razem opisujący procedurę odstępstwa od przepisów techniczno-budowlanych, obowiązującą od 19 września 2020 roku. Zapraszam do zapoznania się

Odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych - na czym polega?

Instytucja odstępstwa od przepisów techniczno-budowlanych ma charakter wyjątkowy. Nie jest zatem tak, że o jej zastosowanie może starać się każdy inwestor zawsze wtedy, gdy jego inwestycja nie jest w stanie sprostać przewidzianym przepisami prawa wymogom Art. 9 ust. 1 ustawy prawo budowlane stanowi bowiem, że dopuszcza się odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych w przypadkach szczególnie uzasadnionych.

Ustawa prawo budowlane nie zawiera katalogu "szczególnie uzasadnionych przypadków", pozwalających na zastosowanie instytucji odstępstwa. W orzecznictwie sądów administracyjnych wskazuje się jednak, że analizując konkretny przypadek należy brać pod uwagę przede wszystkim "kształt, wymiary nieruchomości, położenie względem nieruchomości sąsiednich, ukształtowanie terenu, stan zagospodarowania danej nieruchomości i terenów sąsiednich". Naczelny Sąd Administracyjny wskazuje ponadto, że "odstąpienie od warunków techniczno-budowlanych, uzależnione jest każdorazowo od wyważenia interesów indywidualnych i interesu publicznego, które uzasadniałoby wyłączenie stosowania określonych przepisów techniczno-budowlanych" (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 24 czerwca 2010 r., sygn. II OSK e1827/09, LEX nr 1165397). O konieczności zastosowania odstępstwa od przepisów techniczno-budowlanych mogą decydować zarówno względy natury faktycznej (np. ukształtowanie terenu czy istniejący stan zagospodarowania sąsiednich nieruchomości), jak też użytkowe czy techniczne (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 23 stycznia 2008 roku, sygn. akt II SA/Sz 734/06). Każdorazowo zastosowanie tej instytucji wymaga poszanowania występujących w obszarze oddziaływania obiektu, uzasadnionych interesów osób trzecich, w tym zapewnienie dostępu do drogi publicznej (art. 5 ust. 1 pkt 9 ustawy prawo budowlane).

Odstępstwo od przepisów "nie może powodować zagrożenia życia ludzi lub bezpieczeństwa mienia, a w stosunku do obiektów użyteczności publicznej i mieszkaniowego budownictwa wielorodzinnego - ograniczenia dostępności dla potrzeb osób ze szczególnymi potrzebami [...] nie może powodować pogorszenia warunków zdrowotno-sanitarnych i użytkowych, a także stanu środowiska, po spełnieniu określonych warunków zamiennych."

Odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych - procedura

Jak już wskazano powyżej, instytucja odstępstwa od przepisów techniczno-budowlanych ma charakter szczególny, wyjątkowa pozostaje zatem także procedura jej stosowania.

Inwestor chcący uzyskać odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych jest zobowiązany do skierowania do organu administracji techniczno-budowlanej stosownego wniosku o wystąpienie do ministra który ustanowił przepisy techniczno-budowlane, o upoważnienie do wyrażenia zgody na odstępstwo. Postępowanie to prowadzone jest na wniosek inwestora, przepisy nie upoważniają organu do wszczęcia go z urzędu. Organ powinien jednak, gdy dostrzega ku przesłanki, poinformować inwestora o potrzebie złożenia wniosku. Organ administracji architektoniczno-budowalnej wyrazi zgodę na odstępstwo dopiero po uzyskaniu stosownego upoważnienia od właściwego ministra.

Organ administracji techniczno-budowlanej wyraża zgodę na odstępstwo po uzyskaniu stosownego upoważnienia wydanego przez ministra, który ustanowił przepisy techniczno-budowlane

Organ administracji architektoniczno-budowalnej wyraża bądź odmawia udzielenia zgody na odstępstwo w formie postanowienia, przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę albo decyzji o zmianie pozwolenia na budowę. Udzielenie upoważnienia przez właściwego ministra nie obliguje organu do udzielenia zgody na odstępstwo. Jeżeli jednak minister odmówi udzielenia upoważnienia, organ pozostaje taką decyzją związany i musi odmówić inwestorowi takiej zgody Pozytywne rozstrzygnięcie w sprawie zapadnie, jeżeli w ocenie organu architektoniczno-budowlanego zachodzą szczególne przesłanki pozwalające na zastosowanie tej instytucji. Według nowych przepisów udzielenie zgody na odstępstwo nie będzie możliwe podczas trwania procedury legalizacji samowoli budowlanej.